سوغات | فروشگاه تخصصی آنلاین سوغات
جشن های ایران باستان تا کنون
در این نوشته درباره جشن های ایران باستان می گوییم. از آنجایی که امروزه تقریبا تمامی جشن های ملی ایران که از آن تحت عنوان جشن های ایران باستان ذکر می شود. به جز چند مورد (نوروز، یلدا، چهارشنبه سوری) همگی دست به فراموشی سپرده شده اند و از جشن های بجای مانده کمتر شناختی در میان عامه مردم وجود دارد.
در این نوشته در جهت شناسایی و یادآوری بخشی از فرهنگ و آیین ایرانی که پیشینه چند هزار ساله دارد و ریشه در ایمان و اعتقاد مردم ایران زمین به اصالت این آداب و سنن دارد، به بررسی معنا و فلسفه وجودی این جشن ها پرداخته ایم.
به منظور فهم و آگاهی بشتر ما از این جشن ها آن ها را به جشن های بهاره، تابستانی، پاییزه و زمستانه تقسیم کرده ایم.
در ادامه به توضیح و شرح هر یک از جشن های ایران باستان می پردازیم :
جشن های بهاره
نوروز و هفت سین
یکی از جشن های ایران باستان که تاکنون نیز ادامه دارد، جشن نوروز است. جشن نوروز و سفره هفت‌سین، دو عنصر کلیدی در فرهنگ ایرانیانند و نمادهای فراوانی از تاریخ و سنت‌های این سرزمین را به همراه دارند.
نوروز، به معنای “روز نو”، جشن آغاز سال نو شمسی و آغاز بهار است. نوروز مهمترین و بزرگترین جشن ایرانی است که آغاز سال نو در تقویم خورشیدی را نشان می دهد. این جشن به‌عنوان یک میراث جهانی غیرمادی از سوی یونسکو ثبت شده است.
زمان برگزاری: نوروز در اولین روز بهار (۱ فروردین)، که معمولاً با روز ۲۰ یا ۲۱ مارس (مطابق گاهشمار میلادی) مطابقت دارد، جشن گرفته می‌شود.
این جشن با آیین ها و آداب و رسوم مختلفی مانند خانه تکانی، چیدن سفره هفت سین، دید و بازدید و عیدی دادن همراه است. نوروز در ایران و برخی کشورهای دیگر مانند افغانستان، تاجیکستان و ترکیه نیز جشن گرفته می شود.
سفره هفت‌سین، سفره‌ای است که در آن هفت شئ گذاشته می‌شود که نام آن‌ها با حرف “س” آغاز می‌شود. این سفره نمادی از ثروت، برکت و سلامتی است.
سبزه: نماد باروری و زایش.
سمنو: نماد قدرت و نیروی زندگی.
سنجد: نماد عشق و محبت.
سیر: نماد سلامت و تندرستی.
سرکه: نماد صبر و استقامت.
سیب: نماد زیبایی و سلامت.
سنبل: نماد بهار و تجدید حیات.
عناصر دیگر: علاوه بر هفت‌سین، آینه، شمع، ماهی، تخم مرغ، کتاب قرآن یا شاهنامه، و دیگر نمادها نیز بر روی سفره قرار می‌گیرند تا نشان‌دهنده امید به آینده و روشنایی باشند.
نوروز و سفره هفت‌سین نه تنها یادآور سنت‌های باستانی ایرانیان هستند، بلکه فرصتی برای تجدید دیدارها، تقویت روابط خانوادگی و دوست‌یابی، و ابراز امیدواری برای سال جدید می‌باشند. این جشن‌ها به خوبی بازتاب‌دهنده فرهنگ غنی و تاریخی ایران هستند.
آیین شش بدر
آیین شش بدر یکی از آداب و رسوم جالبی است که در برخی نقاط ایران، به ویژه در مناطق شمالی و میان‌روستایی‌ها، برگزار می‌شود. این جشن، که به نوعی جشن طبیعت و بهار است، در ششمین روز نوروز (ششم فروردین) برگزار می‌شود و معمولاً به عنوان روزی برای گذراندن وقت در طبیعت و برقراری ارتباط دوباره با آن شناخته می‌شود.
شش بدر، در ششمین روز از ایام نوروز، یعنی ۶ فروردین، برگزار می‌شود و معمولاً در دل طبیعت و کنار آبشارها، جنگل‌ها، دشت‌ها یا سایر فضاهای طبیعی می‌شود.
خانواده‌ها معمولاً برای برگزاری این جشن به سفر می‌روند و کلیه اعضای خانواده در کنار هم به طبیعت می‌پردازند. این شامل پیک‌نیک، بازی‌های گروهی و جمع‌آوری گل و گیاهان نیز می‌شود.
در برخی مناطق، اجاقی روشن کرده و غذاهایی مانند کباب یا آش تهیه می‌کنند تا در کنار هم صرف کنند.
بازی‌های سنتی، رقص محلی و آوازخوانی جزء جدایی‌ناپذیر این جشن هستند و کیک‌ها و شیرینی‌ها نیز به عنوان غذاهای میان وعده همراه می‌آورند.
این جشن نشان‌دهنده پیوند انسان با زمین و طبیعت است و مردم در این روز تلاش می‌کنند تا از زیبایی‌های طبیعت بهره‌مند شوند.
شش بدر فرصتی است برای دور هم جمع شدن خانواده‌ها و ایجاد لحظات شاد و خوش گذرانی در کنار هم.
آیین شش بدر نشان‌دهنده ارزش‌هایی چون حفظ طبیعت، دوستی و پیوند خانوادگی است. این جشن می‌تواند نمادی از شادی و تازگی بهار باشد و به نوعی، برگزاری آن نشان‌دهنده احترام به طبیعت و زندگی در هارمونی با آن است.
آیین سیزده بدر
از دیگر جشن های ایران باستان آیین سیزده به در است. آیین سیزده بدر یکی از سنت‌های قدیمی ایرانیان است که در روز سیزدهم فروردین، به عنوان روز طبیعت (روز کاشت درخت) جشن گرفته می‌شود. این روز به نوعی به عنوان پایان تعطیلات نوروزی و لحظه‌ای برای تجدید دیدار خانواده‌ها و ارتباط با طبیعت شناخته می‌شود.
سیزده بدر در سیزدهمین روز از ماه فروردین و معمولاً از روزهای آخر تعطیلات نوروزی برگزار می‌شود.
خانواده‌ها به طبیعت می‌روند و در مکان‌هایی مانند پارک‌ها، جنگل‌ها، دشت‌ها و کنار رودخانه‌ها گرد هم جمع می‌شوند. این گردهمایی به نوعی نماد برقراری ارتباط دوباره با خانواده و دوستان است.
مردم با خود غذا، میوه، شیرینی و نوشیدنی می‌آورند و در کنار هم جشن می‌گیرند. تدارک غذاهایی مانند کباب، سالاد و خوراکی‌های محلی رواج دارد.
فعالیت‌های تفریحی: بازی‌ها، موسیقی، رقص و سرگرمی‌های دیگر نیز بخشی از این جشن هستند. اغلب مردم در این روز به بازی‌های سنتی و ایرانی مانند “لی لی” و “بازی‌های گروهی” می‌پردازند.
در برخی مناطق، مردم شاخه‌هایی از درختان می‌چینند و بر این باورند که این کار به آن‌ها برکت و خوشبختی می‌آورد.
سنت سیزده بدر به نوعی برای دور کردن بدشگونی از خانه و خانواده است. در گذشته اعتقاد بر این بود که سیزدهم فروردین برای خانواده‌ها بدشگون است و بهتر است با رفتن به طبیعت، این بدشگونی را دور کنند.
این جشن نماد اهمیت طبیعت و حفاظت از آن است. با برگزاری این آیین، مردم به درختان و طبیعت احترام می‌گذارند و ارزش آن‌ها را در زندگی خود درک می‌کنند.
آیین سیزده بدر فرصتی برای جشن و شادکامی در دل طبیعت و تقویت ارتباطات خانوادگی است. این روز نه تنها به عنوان یک جشن ملی ایرانی، بلکه به عنوان فرصتی برای تجدید حیات و آغاز فصل بهار نیز محسوب می‌شود
جشن اردیبهشتگان
جشن اردیبهشتگان یکی از جشن‌های باستانی ایرانیان است که به جشن اردیبهشت (ایزد پاکی و راستی) اختصاص دارد. این جشن با هدف بزرگداشت و پاسداشت طبیعت، بهار و باروری برگزار می‌شود و نمادی از نور، روشنایی و خوبی در فرهنگ ایرانی به شمار می‌رود.
جشن اردیبهشتگان معمولاً در روز ۱۳ اردیبهشت، معادل با ۳ مه، که مربوط به بهار و شکوفه‌های طبیعت است، برگزار می‌شود.
یکی از سنت‌های مهم این جشن، پاشیدن گلاب بر روی یکدیگر و در فضا است که نماد پاکیزگی و تازگی می‌باشد.
در برخی مناطق، مردم آتش روشن می‌کنند و دور آن جمع می‌شوند، مانند دیگر جشن‌ها که آتش به عنوان نمادی از زندگی و پاکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
خانواده‌ها با گل‌ها و سبزه‌ها محیط خود را تزیین می‌کنند و به صورت جمعی در مکان‌های طبیعی و بیرون از خانه جشن می‌گیرند.
در این جشن معمولاً غذاهای ویژه و سنتی تهیه می‌شود، مانند نان‌های تازه یا غذاهایی که با سبزیجات و محصولات بهاری تهیه شده‌اند.
جشن اردیبهشتگان فرصتی است برای بزرگداشت طبیعت و یادآوری اهمیت حفاظت از محیط زیست.
این جشن به نوعی یادآور حیات، زایش و شکوفایی است و نشان‌دهنده ارتباط عمیق ایرانیان با فصل بهار و طبیعت می‌باشد.
جشن اردیبهشتگان یکی از مناسبت‌های فرهنگی و طبیعی ایرانیان است که نشان‌دهنده عشق و احترام به طبیعت و زندگی است. این جشن نه تنها برای تجلیل از ایزد پاکی، بلکه برای تقویت روابط خانوادگی و اجتماعی نیز جشن گرفته می‌شود.
جشن خوردادگان
جشن خوردادگان یکی از جشن‌های ایران باستان است که به بزرگداشت ایزد «خورداد» (زمزمه نور و حیات) و نیز نوید بخشندگی و پاکی اختصاص دارد. این جشن به خصوص در میان زرتشتیان و همچنین دیگر ایرانیان که به سنت‌های باستانی خود ارادت دارند، برگزار می‌شود.
جشن خوردادگان معمولاً در روز ۲۵ خرداد، معادل با ۱۵ ژوئن، جشن گرفته می‌شود.
در این روز مردم آتش روشن می‌کنند و دور آن جمع می‌شوند. آتش، به عنوان نماد زندگی و پاکی در فرهنگ ایرانی، در این جشن دارای اهمیت ویژه‌ای است.
مردم معمولاً میوه‌ها و سبزیجات تازه را برای این جشن آماده می‌کنند و در کنار آتش مصرف می‌کنند، این نشان‌دهنده فراوانی و برکت است.
در این روز، دعاهایی نیز برای سلامتی، برکت و خوشبختی خوانده می‌شود.
این جشن فرصتی است برای دور هم جمع شدن خانواده‌ها و دوستان، تبادل خوش‌آمدگویی و توزیع خوراکی‌های مخصوص.
خورداد به معنای «زنده و حیات‌بخش» است و این جشن یادآور نعمت‌های زندگی و برکت طبیعت می‌باشد.
جشن خوردادگان نشان‌دهنده تعهد به پاکیزگی در زندگی شخصی و اجتماعی افراد است.
جشن خوردادگان به عنوان یک جشن ملی، نماد پیوند میان انسان و طبیعت، و تلاشی برای حفظ و تقویت ارزش‌های فرهنگی و انسانی است. این جشن به نوعی یادآور اهمیت پاکی، نور و زندگی در فرهنگ ایرانیان می‌باشد.
جشن های تابستان
جشن تیرگان
جشن تیرگان یکی از جشن‌های ایران باستان است که در تاریخ ۱۳ تیر (معادل با ۴ ژوئیه) برگزار می‌شود. این جشن، نشانه‌ای از تابستان و زیبایی‌های طبیعت است و به ویژه در مناطق شمالی ایران و در میان زرتشتیان از اهمیت خاصی برخوردار است.
جشن تیرگان در روز ۱۳ تیر، که به استقبال از تابستان و گرمای آن برگزار می‌شود، جشن گرفته می‌شود.
در این جشن مردم آتش روشن می‌کنند و دور آن جمع می‌شوند. آتش در این جشن نمادی از نور، گرما و زندگی است.
خانواده‌ها به طبیعت می‌روند و با خود خوراکی‌هایی چون میوه‌های فصل، نان و غذاهای محلی به همراه می‌آورند.
در این روز، بازی‌های محلی و رقص‌های سنتی برگزار می‌شود که موجب تجدید ایستادگی و همبستگی اجتماعی می‌گردد.
یکی از رسوم جشن تیرگان، آب‌پاشی معروف به جشن آب پاشانک است که نماد زندگی و برکت است و به نوعی پیوند دوباره با آب، به عنوان مایه حیات، محسوب می‌شود.
جشن تیرگان نماد قدردانی از تابستان، باران، طبیعت و محصولاتی است که از زمین به دست می‌آید.
این جشن تأکید بر اهمیت آب و نعمت‌های طبیعی و همچنین برقراری تعادل میان انسان و طبیعت دارد.
برگزاری این جشن به عنوان فرصتی برای تقویت روابط خانوادگی و دوستی‌های اجتماعی محسوب می‌شود.
جشن تیرگان به عنوان یک جشن تابستانی، نماد احترام به طبیعت و زندگی است و فرصتی برای ابراز شادی و همبستگی بین انسان‌ها و ارتباط مجدد با طبیعت می‌باشد. این جشن یکی از نشانه‌های فرهنگی غنی ایرانیان است که به ارزش‌های انسانی و اجتماعی توجه دارد.
جشن امردادگان
جشن امردادگان یکی از جشن‌های ایران باستان است که به بزرگداشت ایزد «امرداد» (نشان‌دهنده جاودانگی، برکت و باروری) اختصاص دارد. این جشن به ویژه در میان زرتشتیان و افراد علاقه‌مند به سنت‌های فرهنگی ایرانی مورد احترام و توجه قرار دارد.
جشن امردادگان معمولاً در روز ۵ مرداد (معادل با ۲۷ ژوئیه) جشن گرفته می‌شود، که زمان برداشت برخی محصولات زراعی و اوج فصل تابستان است.
مردم در این روز به شکرگزاری از نعمت‌های زمین و باروری گیاهان و محصولات پای می‌گذارند و دعاهایی برای سلامت و برکت می‌خوانند.
در این جشن، موسیقی محلی و رقص‌های سنتی جزء جدایی‌ناپذیر جشن به شمار می‌روند و مردم دور هم جمع می‌شوند تا از این طریق شادی و جشن را تجربه کنند.
غذاهای سنتی و شیرینی‌ها معمولاً تهیه می‌شوند و در میان افراد خانواده و دوستان توزیع می‌گردند. این خوراکی‌ها ممکن است شامل نان‌های محلی، آش‌ها و دسرهای مخصوص باشد.
جشن امردادگان نمادی از برکت، تداوم و پایایی در زندگی است و به نوعی احترام به طبیعت و الهه‌ها را نشان می‌دهد.
این جشن به‌عنوان یادآور زحمات کشاورزان در برداشت محصولات و تأمین نیازهای جامعه تلقی می‌شود.
جشن امردادگان به عنوان یک سنت باستانی، نشان‌دهنده ارزش‌های کشاورزی و احترام به طبیعت و نعمت‌های آن است. این جشن فرصتی برای تجدید همبستگی اجتماعی و تجلیل از کار سخت کشاورزان و تلاش‌های جمعی محسوب می‌شود.
جشن شهریورگان
جشن شهریورگان یکی از جشن های ایران باستان است که به بزرگداشت ایزد «شهریور» (نشان‌دهنده فرشتگان و نور) اختصاص دارد. این جشن به ویژه در فرهنگ زرتشتی و میان برخی از ایرانیان که به سنت‌های دیرینه خود ارادت دارند، اهمیت زیادی دارد.
جشن شهریورگان معمولاً در روز ۲۶ شهریور (معادل با ۱۷ سپتامبر) برگزار می‌شود، که به نوعی با فصل برداشت و روزهای پایانی تابستان هم‌زمان است.
مردم این روز را به شکرگزاری از نعمت‌های خداوند و زمین به خاطر باروری و حاصلخیزی جشن می‌گیرند و دعاهایی برای بهبود اوضاع زندگی و برکت بیشتر می‌خوانند.
در این روز، برگزاری مراسم‌های خاص، شادی، و خوردن غذاهای محلی همواره رواج دارد. افراد خانواده معمولاً دور هم جمع می‌شوند و غذاهای متنوعی را مشترکاً تهیه و نوش جان می‌کنند.
مانند دیگر جشن‌های ایرانی، روشن کردن آتش در این جشن نیز نهادینه شده است که نشانه‌ای از نور و زندگی به حساب می‌آید.
برخی خانواده‌ها ممکن است این جشن را در دل طبیعت برگزار کنند، با پیک‌نیک و فعالیت‌های گروهی به این مناسبت، پیوند خود را با زمین و طبیعت تقویت می‌کنند.
جشن شهریورگان نماد روشنایی و نور است و به نوعی ارتباط فرد با عناصر زندگی و نعمت‌های آن را نشان می‌دهد.
این جشن نشان‌دهنده احترام به کار کشاورزی و نعمت‌های زمین است و یادآور زحمات کشاورزان برای تأمین محصولات است.جشن شهریورگان به عنوان یک جشن فرهنگی و باستانی، یادآور ارادت به طبیعت، نور و تداوم زندگی است. این جشن فرصتی برای ابراز شادی، همبستگی اجتماعی و شکرگزاری نسبت به نعمت‌های زندگی محسوب می‌شود.
جشن خرمن
جشن خرمن یکی از جشن های ایران باستان است که به نام “جشن برداشت محصول” نیز شناخته می‌شود. این جشن در گذشته به منظور بزرگداشت کار کشاورزی و شکرگزاری از نعمت‌های زمین و حاصل آن برگزار می‌شد.
جشن خرمن معمولاً در فصل برداشت محصولات زراعی، به ویژه در اواسط تابستان و پس از برداشت گندم و جو، برگزار می‌شود. این زمان ممکن است بسته به منطقه و نوع محصول متفاوت باشد.
مردم در این روز به شکرگزاری از خداوند برای نعمت برداشت و اضافات آن می‌پردازند و دعاهایی برای برکت بیشتر می‌خوانند.
خانواده‌ها و کشاورزان معمولاً به دور هم جمع می‌شوند و با برگزاری جشن‌های محلی، غذاهای مخصوص و ترانه‌ها و رقص‌های محلی، جشن می‌گیرند.
در این مراسم، نوازندگان محلی با نواختن سازهای سنتی به شادی و رقص مردم کمک می‌کنند.
جشن خرمن نماد ارادت به زمین و کشاورزی است و یادآور اهمیت تأمین غذا و نیازهای اولیه انسان‌ها می‌باشد.
این جشن به عنوان فرصتی برای دور هم جمع شدن مردم و تقویت روابط اجتماعی و خانوادگی تلقی می‌شود.
جشن خرمن به‌عنوان یک سنت باستانی، نه تنها یادآوری ارزش‌های کشاورزی و کار سخت کشاورزان است، بلکه نمادی از قدردانی و شکرگزاری از نعمت‌های خدادادی نیز به شمار می‌آید. این جشن نشان‌دهنده ارتباط عمیق انسان با زمین و طبیعت است.
جشن های پاییزه
جشن مهرگان
جشن مهرگان یکی از مهمترین و باستانی‌ترین جشن های ایران باستان است که به بزرگداشت ایزد «مهر» (مظهر دوستی، محبت، و نور) اختصاص دارد. این جشن به ویژه در فرهنگ زرتشتی، ایران باستان و میان ایرانیان امروزی مورد توجه قرار دارد.
جشن مهرگان در روز ۱۶ مهر (معادل با ۸ اکتبر) برگزار می‌شود. این زمان معمولاً با تغییرات فصلی و شروع فصل پاییز هم‌زمان است.
این جشن به عنوان جشن برداشت محصولات زراعی نیز شناخته می‌شود و مردم به شکرگزاری برای نعمت‌های زمین و محصولات فصل پاییزی می‌پردازند.
سفره‌ای با میوه‌ها، سبزیجات، نان و شیرینی‌های خانگی برای این مراسم آماده می‌شود. مهمانان به دور سفره جمع می‌شوند و از غذاها لذت می‌برند.
در این روز، موسیقی محلی و رقص‌های سنتی بخشی از جشن را تشکیل می‌دهد و مردم دور هم جمع می‌شوند تا شادی و نشاط را با هم تقسیم کنند.
روشن کردن آتش به عنوان نماد نور و زندگی در این مراسم دیده می‌شود و مردم دور آن جمع می‌شوند تا حرارت و روشنی را جشن بگیرند.
جشن مهرگان نماد دوستی و محبت است و بر اهمیت ارتباطات اجتماعی و انسانی تأکید دارد.
این جشن نشان‌دهنده ارادت به نعمت‌های طبیعت و ارزش زراعت و برداشت محصولات است.
مهرگان همچنین نمادی از تغییر فصل و ورود به دوره جدید با تغییر در هوا و طبیعت است.
جشن مهرگان به عنوان یک جشن ملی و فرهنگی، نماد عشق به زمین و طبیعت، و همچنین بزرگداشت دوستی و همکاری میان انسان‌هاست. این جشن فرصتی برای ابراز شادی، همبستگی اجتماعی و شکرگزاری از نعمت‌های حیات به شمار می‌رود.
جشن آبانگان
جشن آبانگان یکی از جشن های ایران باستان و مهم در فرهنگ ایرانی است که به بزرگداشت ایزد «آبان» (ایزد آب و باران) اختصاص دارد. این جشن به ویژه به نام جشن آبان نیز شناخته می‌شود و در میان زرتشتیان و دیگر ایرانیان ارادت خاصی به آن می‌شود.
جشن آبانگان معمولاً در روز ۲۴ آبان (معادل با ۱۵ نوامبر) برگزار می‌شود. این زمان به فصل بارش‌های پاییزی و سرما مربوط است.
در این روز مردم به شکرگزاری از خداوند برای نعمت آب و باران می‌پردازند. دعای تشکر و نیایش برای بارش بیشتر و حفظ منابع آبی از جمله آداب این جشن است.
تهیه و تقسیم غذاهای مخصوص، از جمله خورش‌ها و غذاهای سنتی، جزو رسوم این جشن به حساب می‌آید. این خوراکی‌ها معمولاً با استفاده از مواد اولیه فصلی تهیه می‌شوند.
در بسیاری از مناطق، آتش روشن می‌شود و مردم دور آن جمع می‌شوند تا نور و گرما را جشن بگیرند.
در این روز، مانند دیگر جشن‌ها، موسیقی سنتی و رقص‌های محلی نیز برگزار می‌شود و فضای شادی و نشاط ایجاد می‌کند.
جشن آبانگان نماد احترام به آب و اهمیت آن در زندگی انسان‌ها و طبیعت است. این جشن به نوعی یادآور نیاز و اهمیت نگهداری منابع آبی نیز می‌باشد.
اهمیت بارش‌های پاییزی و تأثیر آن بر کشاورزی و آبادانی زمین و محصولات را ترویج می‌دهد.
جشن آبانگان به عنوان یک جشن فرهنگی و مذهبی، نشان‌دهنده ارادت به آب و نعمت‌های طبیعت و نیز ارزش‌های انسانی و اجتماعی در فرهنگ ایرانی است. این جشن فرصتی برای ابراز شادی و همبستگی با خانواده و جامعه نیز به شمار می‌رود.
جشن آذرگان
جشن آذرگان یکی از جشن های ایران باستان است که به مناسبت بزرگداشت ایزد آتش، یعنی “آذر” برگزار می‌شود. این جشن به ویژه در میان زرتشتیان و برخی از ایرانیان که به سنت‌های فرهنگی اپنے پایبند هستند، محبوبیت دارد. آذر به عنوان نماد نور، گرما و زندگی شناخته می‌شود و جشن آذرگان به پاس قدردانی از این ایزد برگزار می‌گردد.
جشن آذرگان معمولاً در روز ۵ آذر (معادل با ۲۶ نوامبر) برگزار می‌شود. این زمان با تغییرات فصلی و آغاز فصل سرما هم‌زمان است.
مردم آتش روشن می‌کنند و دور آن جمع می‌شوند. آتش در این جشن به عنوان نماد نور و زندگی بسیار اهمیت دارد و به آن احترام خاصی گذاشته می‌شود.
در این روز، مردم به شکرگزاری از ایزد آتش پرداخته و دعاهایی برای حفظ سلامتی و مبارزه با سرما و مشکلات زندگی می‌خوانند.
تهیه غذاهای ویژه و شیرینی‌های سنتی جزو مراسم این جشن به شمار می‌آید و خانواده‌ها این خوراکی‌ها را برای پذیرایی از مهمانان آماده می‌کنند.
مانند دیگر جشن‌های ایرانی، در این روز نیز نواختن موسیقی و رقص‌های محلی برپا می‌شود که فضا را شاداب و مفرح می‌کند.
جشن آذرگان یادآور اهمیت آتش در زندگی روزمره انسان‌ها و ارزش آن به عنوان منبع گرما و نور است.
این جشن نشان‌دهنده ارادت به زندگی و نیروی آتش به عنوان یکی از عناصر اساسی طبیعت و زندگی بشر است.
جشن آذرگان به عنوان یک جشن فرهنگی و مذهبی، فرصتی برای ابراز شادی و همبستگی اجتماعی و همچنین تجلیل از نعمت‌های طبیعی و ارزش‌های انسانی به شمار می‌رود. این جشن نماد ارتباط انسان با آتش و اهمیت آن در زندگی اوست.
جشن های زمستان
جشن دیگان
جشن دیگان (یا دیگان) یکی از جشن های ایران باستان است که به ویژه به بزرگداشت ایزد «دی» یا «دیوان» و همچنین به یاد آداب و رسوم نیکو و نیک‌اندیشی اختصاص دارد. این جشن در فرهنگ زرتشتی و میان برخی از ایرانیان که به سنت‌های فرهنگی باستانی احترام می‌گذارند، اهمیت خاصی دارد.
جشن دیگان معمولاً در روز ۲۶ دی (معادل با ۱۵ ژانویه) برگزار می‌شود. این زمان به نوعی با زمستان و روزهای سرد سال هم‌زمان است.در این روز، مردم
به شکرگزاری از ایزد دی و دعا برای روزهای بهتر و نیک‌اندیشی می‌پردازند. نیایش برای سلامتی، شادی و برکت در زندگی جزء مهمی از این جشن به شمار می‌رود.
خانواده‌ها معمولاً غذاهایی مخصوص این جشن تهیه می‌کنند و آن را با هم به اشتراک می‌گذارند. این غذاها می‌توانند انواع خورشت‌ها و دسرهای سنتی باشند.
مانند دیگر جشن‌ها، جشن دیگان نیز با نواختن موسیقی و رقص‌های محلی همراه است که به تجلیل از شادی و ارتباطات اجتماعی کمک می‌کند.
جشن دیگان به نوعی یادآور اهمیت نیک‌اندیشی و نیکی در رابطه با دیگران و طبیعت است.
این جشن فرصتی برای تقویت روحیه مثبت و قدردانی از خوبی‌ها در زندگی است.
جشن دیگان به عنوان یک جشن فرهنگی و مذهبی، فرصتی برای ابراز شادی، تقویت دوستی‌ها و همبستگی اجتماعی به شمار می‌رود. این جشن نشانه‌ای از دیانت و نیک‌اندیشی در زندگی روزمره ایرانیان است.
جشن یلدا (شب چله)
جشن یلدا (شب چله) یکی از مهمترین و معروف‌ترین جشن های ایران باستان است که در شب 30 آذر (معادل با 20 دسامبر) و به مناسبت طولانی‌ترین شب سال برگزار می‌شود. این جشن به طور سنتی بازتاب‌دهنده فرهنگ و آداب و رسوم غنی ایران است و نمایانگر ارتباط مردم با طبیعت و تغییرات فصلی می‌باشد.
یلدا در 30 آذر، یعنی به عنوان طولانی‌ترین شب سال، جشن گرفته می‌شود. پس از یلدا، روزهای کوتاه‌تر شروع به طولانی‌تر شدن می‌کنند و به نوعی نماد پیروزی نور بر تاریکی است.
خانواده‌ها و دوستان دور هم جمع می‌شوند و این شب را با هم جشن می‌گیرند. این گردهمایی‌ها تقویت‌کننده پیوندهای خانوادگی و اجتماعی است.
سفره‌ای به نام «سفره یلدا» چیده می‌شود که شامل میوه‌هایی مانند هندوانه، انار، و مرکبات است. این میوه‌ها نماد برکت و شادابی هستند.
آجیل، خشکبار و شیرینی‌های مختلف نیز بر روی سفره قرار می‌گیرد.
یکی از سنت‌های این جشن، خواندن شعرهای حافظ و شعرخوانی است. مردم با گوش دادن به اشعار و تفسیر آن‌ها اوقات خوشی را سپری می‌کنند.
یلدا نماد امید، زندگی و آغاز روزهای روشن‌تر است. این جشن به نوعی نشان‌دهنده چرخه طبیعت و تغییرات فصلی است.
یلدا فرصتی است برای به هم پیوستن و ایجاد ارتباطات اجتماعی و خانوادگی، به خصوص در روزهای سرد زمستان.
جشن یلدا نه تنها یک جشن خانوادگی و اجتماعی است، بلکه نماد فرهنگ غنی و تاریخ طولانی ایران نیز به حساب می‌آید. این جشن ابزاری برای ایجاد نزدیکی و محبت میان افراد است و یادآور ارزش‌های انسانی و اجتماعی در زندگی روزمره می‌باشد.
جشن بهمنگان
جشن بهمنگان یکی از جشن های ایران باستان است که به بزرگداشت ایزد «بهمن» (ایزد نیکی و خرد) اختصاص دارد. این جشن به ویژه در میان زرتشتیان و برخی دیگر از ایرانیان به خوبی شناخته شده و برگزار می‌شود.
جشن بهمنگان در روز ۲۸ بهمن (معادل با ۱۷ فوریه) برگزار می‌شود.
در این روز، افراد به شکرگزاری از ایزد بهمن پرداخته و دعاهایی برای نیکی، خرد و یادآوری فضایل انسانی می‌خوانند. این جشن به نوعی با فرهنگ نیک‌اندیشی و نیک‌کرداری مرتبط است.
برخی از شرکت‌کنندگان ممکن است نذری برای ایزد بهمن و نیکوکاران داشته باشند و روز را به انجام کارهای نیک و خیریه اختصاص دهند.
خانواده‌ها و دوستان دور هم جمع می‌شوند و درباره اهمیت نیکی و نیک‌اندیشی گفتگو می‌کنند و شادی را در کنار یکدیگر جشن می‌گیرند.
جشن بهمنگان تأکیدی بر ارزش‌های اخلاقی و فضایل انسانی دارد و نشان می‌دهد که نیکی و خرد باید همواره در زندگی مورد توجه قرار گیرد.
این جشن فرصتی برای تقویت روحیه مثبت و تشویق به انجام کارهای نیک و خیرخواهی در جامعه است.
جشن بهمنگان به عنوان یک جشن فرهنگی و مذهبی، نماد ارزش‌های اخلاقی و نیک‌اندیشی در زندگی ایرانیان است. این جشن فرصتی برای ابراز محبت، ایجاد همبستگی اجتماعی و تأکید بر اهمیت رفتار نیک در زندگی روزمره به حساب می‌آید.
جشن سده
جشن سده یکی از جشن های ایران باستان است که به بزرگداشت آتش و نور اختصاص دارد. این جشن به نوعی نماد پیروزی آتش بر تاریکی و سرما بوده و در فرهنگ ایرانی اهمیت ویژه‌ای دارد.
جشن سده در روز ۱۰ بهمن (معادل با ۲۹ ژانویه) برگزار می‌شود. این زمان به نوعی در اواسط زمستان قرار دارد و با نیاز به نور و گرما مرتبط است.
در این روز، مردم آتش‌های بزرگ روشن می‌کنند و دور آن جمع می‌شوند. این آتش‌ها نمادی از گرما، نور و زندگی هستند.
افراد در کنار آتش، قصه‌های قدیمی و افسانه‌های ایرانی را روایت کرده و موسیقی سنتی اجرا می‌کنند.
شرکت‌کنندگان دعاهای نیکو برای سلامتی و برکت را در کنار آتش قرائت می‌کنند.
جشن سده نماد پیروزی آتش و نور بر سرما و تاریکی زمستان است. این جشن به نوعی نمایانگر امید به روزهای روشن‌تر و افزایش طول روزها بعد از یلدا است.
این جشن نشانه‌ای از احترام به آتش به عنوان یک عنصر اساسی در زندگی انسان‌ها است و اهمیت آن در گرم کردن خانه‌ها و تهیه غذا را نشان می‌دهد.
جشن سده به عنوان یک جشن فرهنگی و مذهبی، نماد ارتباط مردم با آتش و اهمیت آن در زندگی روزمره است. این جشن فرصتی برای تجلیل از نور، زندگی و یادآوری قدرت موجودات طبیعی در زندگی انسان‌هاست.
جشن آبریزان
جشن آبریزان یکی از جشن های ایران باستان است که به‌منظور قدردانی و تجلیل از آب و باران برگزار می‌شود. این جشن نماد ارتباط انسان با عناصر طبیعی و اهمیت آب در زندگی روزمره و کشاورزی است.
جشن آبریزان معمولاً در اواخر اسفند، در آستانه آغاز سال جدید و روزهای پایانی زمستان برگزار می‌شود. این زمان به نوعی مرتبط با آغاز فصل بهار و نیاز به بارش باران برای کشاورزی است.
در این جشن، مردم به صورت نمادین آب را بر روی یکدیگر می‌پاشند و این کار به‌عنوان نشانه‌ای از تازه شدن و پاکی تلقی می‌شود.
در این روز، دعاهایی برای بارش باران و فراوانی نعمت‌ها خوانده می‌شود.
مردم در کنار هم جمع می‌شوند و درباره اهمیت آب و باران در زندگی و کشاورزی گفتگو می‌کنند.
برخی مراسم آبریزان ممکن است با جشن سیزده‌به‌در که در روز سیزدهم فروردین برگزار می‌شود، ترکیب شود.
احترام به آب: جشن آبریزان نماد اهمیت آب به عنوان منبع حیات و تأمین‌کننده نیازهای اساسی انسان و طبیعت است.
این جشن نشان‌دهنده نیاز انسان به تجدید حیات، پاکی و شروعی دوباره است که با آمدن فصل بهار و بارش باران همراه است.
جشن آبریزان به‌عنوان یک جشن فرهنگی و مذهبی، بیانگر ارتباط عمیق انسان با طبیعت و نیاز به آب در زندگی روزمره است. این جشن نماد شکرگزاری و امید به فراوانی نعمت‌هاست و فرصتی برای ابراز قدردانی از عناصر طبیعی به شمار می‌رود.
سپندار جشن (جشن زنان)
سپندار جشن، که به نام “جشن زنان” نیز شناخته می‌شود، یکی از جشن‌های باستانی و فرهنگی ایران است که به بزرگداشت نقش و مقام زنان در خانواده و جامعه اختصاص دارد. این جشن به‌ویژه در میان زرتشتیان و ایرانیان باستان اهمیت خاصی داشته و به یادآوری قدر و منزلت زنان می‌پردازد.
سپندار جشن در تاریخ ۲۹ بهمن (معادل با ۱۸ فوریه) برگزار می‌شود.
در این روز، مردان و پسران نسبت به زنان، مادران و همسران خود ابراز محبت و قدردانی می‌کنند و به نوعی از نقش آن‌ها در زندگی یاد می‌کنند.
سنت معمول این جشن شامل دادن هدایا به زنان و برگزاری مراسم خاصی برای تجلیل از آن‌ها است. برخی از خانواده‌ها ممکن است نذری برای شادی و سلامتی زنان خود بگذارند.
مانند دیگر جشن‌ها، خانواده‌ها و دوستان دور هم جمع می‌شوند و اوقات خوشی را در کنار یکدیگر سپری می‌کنند. این اجتماعات به تبادل محبت و نزدیک‌تر شدن روابط میان اعضای خانواده کمک می‌کند.
سپندار جشن به نوعی بیانگر احترام به زنان و نقش آن‌ها در خانواده و جامعه است و بر اهمیت نیکی، محبت و همبستگی اجتماعی تأکید دارد.
این جشن نشان‌دهنده ارزش‌هایی است که بر اساس آن‌ها زن به عنوان عنصر اصلی در ایجاد و حفظ خانواده و جامعه شناخته می‌شود.
سپندار جشن، با تأکید بر نقش و مقام زنان در زندگی اجتماعی و خانوادگی، جشن مهمی در تقویم فرهنگی ایرانیان به شمار می‌آید. این جشن فرصتی است برای یادآوری و تجلیل از محبت، نیکی و فداکاری‌های زنان در زندگی روزمره.
جشن سوری (چهارشنبه سوری)
جشن سوری، که به عنوان چهارشنبه سوری نیز شناخته می‌شود، یکی از جشن های ایران باستان است که در روز چهارشنبه آخر سال (معادل با ۲۲ اسفند) برگزار می‌شود. این جشن به عنوان مراسمی برای آماده شدن به استقبال سال نو و پایان زمستان به حساب می‌آید.
جشن سوری در شب چهارشنبه آخر سال و در آستانه شروع سال نو برگزار می‌شود.
یکی از اصلی‌ترین آداب این جشن، روشن کردن آتش‌های بزرگ است. مردم دور آتش جمع می‌شوند و به‌طور سمبلیک از روی آتش می‌پرند و این کار به معنی دور کردن بلاها و مشکلات از خود و دعوت از شادی و خوشبختی است.
در کنار آتش، دعای سلامتی و شادی خوانده می‌شود و بعضی از افراد شعرهای سنتی و فولکلور را نیز اجرا می‌کنند.
به طور معمول در این جشن، آجیل، شیرینی و دیگر تنقلات برای مهمان‌ها آماده می‌شود که نشان‌دهنده استقبال از بهار و نو شدن زندگی است.
در برخی مناطق، مردم بشقاب‌هایی پر از تنقلات و شیرینی را در خیابان‌ها قرار می‌دهند و به این شکل شادی را با هم تقسیم می‌کنند.
جشن چهارشنبه سوری نمایانگر پاک‌سازی، دور کردن غم و رنج و شروعی دوباره در سال جدید است. آتش در این جشن نماد زندگی و روشنایی است.
این جشن با استقبال از نوروز و آغاز بهار همراه است و به نوعی ارتباط عمیقی با بازگشت زندگی و سرسبزی دارد.
جشن سوری یا چهارشنبه سوری به عنوان یک سنت فرهنگی غنی در ایران، نماد امید، زندگی و تجدید حیات است. این جشن نه تنها ابزاری برای تجلیل از آغاز سال جدید است، بلکه فرصتی برای ایجاد همبستگی و ارتباطات اجتماعی میان مردم به شمار می‌آید.
