سوغات | فروشگاه تخصصی آنلاین سوغات
طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی
تاریخچه و پیشینه استانبولی پلو
استانبولی پلو، یا همان دمی گوجه‌فرنگی، یکی از پلوهای محبوب و پرطرفدار در آشپزی ایرانی است که هرچند نامش برگرفته از شهر استانبول است، اما به یک غذای اصیل و نوستالژیک در سفره‌های ایرانی تبدیل شده است.
گرچه در برخی لغت‌نامه‌ها و منابع قدیمی‌تر ممکن است املای “استامبول” یا “استامبولی” را نیز ببینید و در بعضی گویش‌ها ممکن است به صورت “استامبولی” تلفظ شود (به دلیل تغییر “ن” به “م” در کنار “ب” که از نظر آوایی راحت‌تر است)، اما املای رسمی و مورد تأیید فرهنگستان زبان و ادب فارسی و همچنین رایج‌ترین شکل در نوشتار و گفتار امروز، “استانبول” و “استانبولی” با حرف “ن” است.
منشأ و ورود به ایران
ریشه استانبولی پلو به کشور ترکیه بازمی‌گردد. این غذا در دوران قاجار، و از طریق ارتباطات و سفرهای بین ایران و عثمانی (به ویژه شهر استانبول)، به ایران راه پیدا کرد. یکی از روایت‌های مشهور درباره ورود این غذا به ایران، مربوط به دوران ناصریه و بازگشت مشیرالدوله، سفیر ایران در استانبول، به تهران است. گفته می‌شود که او پس از بازگشت به ایران و انتصاب به وزارت امور خارجه، پادشاه و درباریان را به عمارت خود دعوت کرد.
همسر مشیرالدوله که ظاهراً طرز تهیه این غذا را از زنان ترک آموخته بود، آن را برای مهمانان سرو کرد. پادشاه و دیگر مهمانان از طعم و مزه این پلوی جدید بسیار خوششان آمد و از آن روز به بعد، این غذا با نام “استانبولی پلو” (پلویی که از استانبول آمده) در ایران رایج و محبوب شد.
تفاوت با دمی گوجه
در ایران، به ویژه در میان پایتخت‌نشینان، این غذا با نام “دمی گوجه” نیز شناخته می‌شود. این نام‌گذاری به دلیل شیوه پخت آن (به صورت دمی) و استفاده از گوجه‌فرنگی به عنوان ماده اصلی است. در واقع، استانبولی پلو و دمی گوجه به یک غذا اشاره دارند، اما در برخی مناطق ممکن است تفاوت‌های جزئی در مواد اولیه یا شیوه پخت وجود داشته باشد (مثلاً افزودن سیب‌زمینی یا گوشت به استانبولی رایج‌تر است، در حالی که دمی گوجه گاهی ساده‌تر و تنها با گوجه‌فرنگی پخته می‌شود).
پلو در آشپزی ایرانی:
تاریخچه پلو در آشپزی ایرانی به هزاران سال پیش بازمی‌گردد. ایرانیان از دیرباز در پخت برنج مهارت داشته‌اند و انواع مختلف پلو (برنج مخلوط با سبزیجات، حبوبات، گوشت و…) و چلو (برنج ساده) را ابداع کرده‌اند. با گذشت زمان و آشنایی با فرهنگ‌های دیگر، غذاهای جدیدی نیز به سفره ایرانی راه یافتند که استانبولی پلو یکی از این موارد است.
ساده اما پرطرفدار:
در ابتدا، استانبولی پلو ممکن است به عنوان یک غذای ساده و روزمره شناخته می‌شد، اما با گذشت زمان و افزودن چاشنی‌ها و مواد جدید مانند گوشت، سیب‌زمینی، و ادویه‌جات متنوع، به یک غذای محبوب و حتی مجلسی تبدیل شده است که جایگاه ویژه‌ای در آشپزخانه ایرانی دارد. سادگی در تهیه و طعم دلپذیر آن باعث شده که این پلو همچنان یکی از انتخاب‌های اصلی برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی باشد.
مواد لازم در طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی
برنج: ۳ پیمانه (پیمانه پلوپز)
گوشت چرخ‌کرده: ۳۰۰ گرم (یا گوشت خورشتی مکعبی کوچک خرد شده: ۲۰۰-۲۵۰ گرم)
سیب‌زمینی: ۲ عدد متوسط (مکعبی خرد شده)
گوجه‌فرنگی: ۵-۶ عدد متوسط (رنده شده یا پوره شده)
رب گوجه‌فرنگی: ۱-۲ قاشق غذاخوری (اختیاری، برای رنگ و طعم بیشتر)
پیاز: ۱ عدد بزرگ (نگینی خرد شده)
نمک، فلفل سیاه، زردچوبه: به میزان لازم
روغن مایع: به میزان لازم
آب جوش: ۱ پیمانه (برای خورش)
آب برای پخت برنج: به میزان لازم
کره یا روغن حیوانی: ۱ قاشق غذاخوری (برای دم کشیدن)
زعفران دم‌کرده: ۲-۳ قاشق غذاخوری (اختیاری)
طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی
استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی یکی از محبوب‌ترین و خوشمزه‌ترین پلوهای ایرانیه که می‌تونه یه گزینه عالی برای شام یا ناهار باشه. این غذا با ترکیب طعم گوجه‌فرنگی، گوشت، و سیب‌زمینی، عطر و بوی بی‌نظیری داره و درست کردنش هم خیلی ساده‌ست.
این دستور برای ۴ نفر مناسبه.
آماده‌سازی برنج:
برنج رو حداقل ۱ ساعت قبل از شروع کار با آب سرد و مقداری نمک خیس کنید. این کار به دون شدن بهتر برنج کمک می‌کنه.
پخت گوشت (اگر از گوشت خورشتی استفاده می‌کنید):
اگه از گوشت خورشتی استفاده می‌کنید، ابتدا گوشت‌های مکعبی خرد شده رو با کمی روغن داخل قابلمه تفت بدید تا رنگش عوض بشه.
یک عدد پیاز رو اضافه کنید و تفت بدید تا طلایی بشه.
زردچوبه، نمک و فلفل رو اضافه کنید.
حدود ۱ پیمانه آب جوش بریزید و اجازه بدید گوشت با حرارت ملایم بپزه و نرم بشه (حدود ۱ تا ۱.۵ ساعت).
آماده‌سازی مایه استانبولی (برای گوشت چرخ‌کرده):
پیاز خرد شده رو با کمی روغن داخل یک تابه یا قابلمه مناسب برای پلو، تفت بدید تا سبک و طلایی بشه.
گوشت چرخ‌کرده رو به پیاز اضافه کنید و با حرارت متوسط تفت بدید تا رنگ گوشت عوض بشه و آبش کشیده بشه. گوشت رو با قاشق چوبی از هم باز کنید.
وقتی آب گوشت کشیده شد، زردچوبه و فلفل سیاه رو اضافه کنید و کمی دیگه تفت بدید تا بوی زردچوبه بلند بشه.
رب گوجه‌فرنگی (اگه استفاده می‌کنید) رو اضافه کنید و برای ۲-۳ دقیقه تفت بدید تا بوی خامیش گرفته بشه و رنگ باز کنه. این کار برای خوشرنگ شدن استانبولی مهمه.
حالا گوجه‌فرنگی‌های رنده شده یا پوره شده رو به مواد اضافه کنید. نمک رو هم در همین مرحله بزنید.
حرارت رو ملایم کنید و اجازه بدید سس گوجه‌فرنگی حدود ۱۵-۲۰ دقیقه جا بیفته و غلیظ بشه و آب اضافیش کشیده بشه. هر از گاهی هم بزنید تا ته نگیره.
اضافه کردن سیب‌زمینی:
وقتی مایه گوجه و گوشت به غلظت مناسب رسید، سیب‌زمینی‌های مکعبی خرد شده رو به اون اضافه کنید و برای ۵-۷ دقیقه تفت بدید تا سیب‌زمینی‌ها کمی نرم بشن اما له نشن. (اگه از گوشت خورشتی استفاده کردید، سیب‌زمینی رو وقتی گوشت پخت و آبش کم شد، اضافه کنید).
پخت برنج:
آب خیساندن برنج رو دور بریزید.
در قابلمه‌ای که قراره استانبولی رو توش دم کنید، آب بریزید و روی حرارت زیاد بذارید تا جوش بیاد (برای هر پیمانه برنج، حدود ۱.۵ پیمانه آب در نظر بگیرید).
نمک رو اضافه کنید و وقتی آب جوش اومد، برنج رو اضافه کنید.
اجازه بدید برنج بجوشه تا کمی نرم بشه اما هنوز مغز داشته باشه (مثل مرحله آبکش کردن).
ترکیب برنج و مایه استانبولی:
آب برنج رو کاملاً آبکش کنید.
مایه استانبولی رو به آرامی به برنج آبکش شده اضافه کنید و به آرامی با کفگیر هم بزنید تا مواد به طور یکنواخت با برنج مخلوط بشن و برنج له نشه.
دم کردن پلو:
ته قابلمه‌ای که برای پخت انتخاب کردید، کمی روغن بریزید. می‌تونید برای ته دیگ، ته قابلمه سیب‌زمینی ورقه‌ای، نان لواش یا کنجد بریزید.
مخلوط برنج و مایه استانبولی رو داخل قابلمه بریزید و به صورت کوهه‌ای شکل بدید تا بخار بهتر در آن بپیچه.
چند سوراخ با دسته قاشق روی پلو ایجاد کنید.
کره یا روغن حیوانی رو روی پلو بریزید. اگه زعفران دم‌کرده دارید، در این مرحله روی پلو بریزید.
درب قابلمه رو با دم‌کنی بپوشونید و روی قابلمه قرار بدید.
حرارت رو برای ۵ دقیقه زیاد کنید تا بخار بپیچه، بعد حرارت رو خیلی ملایم کنید و اجازه بدید پلو برای ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت دم بکشه.
سرو:
بعد از دم کشیدن، استانبولی پلو رو به آرامی در دیس بکشید و با سالاد شیرازی، ماست و خیار یا ترشی سرو کنید.
فوت و فن‌های طلایی برای استانبولی پلو عالی:
رب و رنگ پلو: اگه دوست دارید استانبولی شما رنگ قرمز خوش‌رنگی داشته باشه، حتماً از ۱-۲ قاشق رب گوجه‌فرنگی با کیفیت استفاده کنید و اون رو خوب تفت بدید.
گوجه‌فرنگی تازه: استفاده از گوجه‌فرنگی تازه و آبدار باعث عطر و طعم بهتر پلو میشه.
له نشدن سیب‌زمینی: سیب‌زمینی‌ها رو درشت‌تر خرد کنید و زیاد تفت ندید تا هنگام دم کشیدن له نشن.
ته دیگ: برای یک ته دیگ طلایی و خوشمزه، از سیب‌زمینی یا نان لواش استفاده کنید و حرارت اولیه رو برای ۵ دقیقه کمی بیشتر کنید تا ته دیگ ببنده.
استراحت پلو: بعد از اینکه پلو رو از روی حرارت برداشتید، اجازه بدید ۱۰ دقیقه بمونه و بعد سرو کنید. این کار باعث میشه ته دیگ راحت‌تر جدا بشه و پلو دون‌تر بمونه.
این طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی یک غذای کامل و مقویه که حتماً از طعم بی‌نظیرش لذت می‌برید! نوش جان!
نکات و قلق های مهم در طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی
کیفیت و نوع گوجه‌فرنگی، حرف اول را می‌زند:
راز اصلی طعم: استفاده از گوجه‌فرنگی‌های رسیده و قرمز رنگ بسیار مهم است. هرچه گوجه‌ها گوشتی‌تر و پررنگ‌تر باشند، طعم و رنگ استانبولی شما بهتر می‌شود.
تفت دادن رب (اگر استفاده می‌کنید): اگر از رب گوجه‌فرنگی استفاده می‌کنید (که برای رنگ بهتر توصیه می‌شود)، حتماً آن را قبل از اضافه کردن گوجه‌های رنده شده، برای 2-3 دقیقه در روغن تفت دهید تا بوی خامی آن گرفته شود و رنگ بهتری باز کند. این یک قلق مهم در طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی است.
آماده‌سازی گوشت و سیب‌زمینی:
گوشت چرخ‌کرده: گوشت را خوب تفت دهید تا آب آن کاملاً کشیده شود و رنگ عوض کند، و سپس آن را با پشت قاشق باز کنید تا گلوله نشود.
سیب‌زمینی‌ها: سیب‌زمینی‌ها را کمی درشت‌تر از حد معمول خرد کنید (حدود 1.5 تا 2 سانتی‌متر مکعب). این کار باعث می‌شود در طول دم کشیدن پلو، له نشوند و ظاهر خود را حفظ کنند.
تفت مختصر سیب‌زمینی: بعد از اضافه کردن سیب‌زمینی به مایه گوشت و گوجه، فقط در حد 5-7 دقیقه تفت دهید تا کمی نرم شوند و طعم‌دار گردند، اما پخته نشوند. پخت کامل آن‌ها هنگام دم کشیدن پلو صورت می‌گیرد.
آب و روغن مناسب برای دم کشیدن:
آب مناسب پخت برنج: میزان آبی که برای پخت برنج (قبل از آبکش کردن یا دم کردن) استفاده می‌کنید، باید دقیق باشد. برای استانبولی که به صورت دمی پخته می‌شود، نیازی به آبکش کردن کامل نیست و برنج باید کمی نرم‌تر از حالت آبکشی برای چلو باشد. برای هر پیمانه برنج حدود 1.5 پیمانه آب (در مرحله جوشاندن) کافی است.
روغن مناسب برای ته دیگ و روی پلو: برای یک ته دیگ خوشرنگ و همچنین برای اینکه پلو در زمان دم کشیدن خشک نشود، حتماً از روغن مایع کافی (یا کره و روغن حیوانی) در ته قابلمه و روی برنج استفاده کنید. این قلق به طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی طعم و عطر بهتری می‌دهد.
ادویه‌جات، عامل عطر و طعم:
زردچوبه و فلفل سیاه: این دو ادویه پایه اصلی استانبولی هستند. زردچوبه را همراه با پیاز و گوشت تفت دهید تا بوی خامیش گرفته شود.
نمک: نمک را در دو مرحله، یکی هنگام پخت مایه و دیگری هنگام پخت برنج، اضافه کنید و میزان آن را بچشید.
آویشن و دارچین (قلق حرفه‌ای): اضافه کردن نوک قاشق چای‌خوری پودر دارچین به مایه استانبولی می‌تواند عطر و طعمی بی‌نظیر به آن بدهد، بدون اینکه طعم دارچین غالب شود. کمی آویشن هم می‌تواند طعم گوجه را تقویت کند.
دم کشیدن صحیح پلو (مهم‌ترین مرحله):
حرارت اولیه برای بخار: بعد از اینکه پلو را در قابلمه ریختید و دم‌کنی گذاشتید، 5 دقیقه اول حرارت را کمی زیاد کنید تا بخار در قابلمه بپیچد.
حرارت ملایم و طولانی: پس از 5 دقیقه، حرارت را به پایین‌ترین حد ممکن برسانید و اجازه دهید پلو حداقل 45 دقیقه تا 1 ساعت به آرامی دم بکشد. این حرارت ملایم، باعث می‌شود برنج کاملاً مغزپخت شود و ته دیگ شما هم نسوزد. این قلق برای یک استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی عالی حیاتی است.
ته دیگ: برای یک ته دیگ عالی، می‌توانید از نان لواش، ورقه‌های سیب‌زمینی یا حتی کنجد در ته قابلمه استفاده کنید.
زعفران (اختیاری اما تأثیرگذار):
اگر دوست دارید استانبولی پلوی شما مجلسی‌تر و خوش‌عطرتر باشد، حتماً چند قاشق غذاخوری زعفران دم‌کرده را در مرحله آخر، روی پلو بریزید. این یک قلق برای بهبود چشمگیر طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی است.
با رعایت این نکات و قلق‌ها در طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی، مطمئن باشید نتیجه‌ای فوق‌العاده و لذت‌بخش خواهید داشت! آیا سوالی در مورد انتخاب گوشت یا جایگزین کردن آن دارید؟
سئوالات متداول طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی
برای اینکه کاربران شما به بهترین شکل ممکن به پاسخ سوالاتشان درباره طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی برسند، بخش سوالات متداول (FAQ) بسیار کاربردی است. این بخش باید به رایج‌ترین چالش‌ها و کنجکاوی‌های کاربران پاسخ دهد و همزمان، عبارت کلیدی شما را نیز به طور طبیعی تکرار کند.
در ادامه به رایج‌ترین سوالات شما در مورد طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی پاسخ می‌دهیم:
چطور از له شدن سیب‌زمینی در طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی جلوگیری کنیم؟
برای جلوگیری از له شدن سیب‌زمینی‌ها در طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی، دو نکته کلیدی وجود دارد: اول اینکه سیب‌زمینی‌ها را درشت‌تر از حد معمول خرد کنید (مکعب‌های حدود 1.5 تا 2 سانتی‌متر). دوم، آن‌ها را در مرحله تفت دادن با مایه گوشت و گوجه، فقط به مدت 5 تا 7 دقیقه تفت دهید تا کمی نرم شوند، اما کاملاً پخته نشوند. پخت نهایی آن‌ها هنگام دم کشیدن پلو انجام می‌شود.
بهترین نوع گوشت برای طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی کدام است؟
برای طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی، معمولاً از گوشت چرخ‌کرده استفاده می‌شود که پخت آن سریع‌تر است و به راحتی با برنج مخلوط می‌شود. اما می‌توانید از گوشت خورشتی (مانند گوشت گوسفند یا گوساله) که به صورت مکعب‌های کوچک خرد شده و از قبل پخته و نرم شده است نیز استفاده کنید تا طعم غنی‌تری به پلو بدهید.
چرا استانبولی پلوی من بعد از پخت، رنگ خوبی ندارد؟
اگر استانبولی پلوی شما رنگ خوبی ندارد، احتمالا رب گوجه‌فرنگی را به اندازه کافی تفت نداده‌اید یا از گوجه‌فرنگی‌های کم‌رنگ استفاده کرده‌اید. در طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی، حتماً رب گوجه‌فرنگی را برای 2-3 دقیقه در روغن تفت دهید تا رنگ باز کند و بوی خامی آن گرفته شود. استفاده از گوجه‌فرنگی‌های رسیده و قرمز رنگ هم نقش مهمی در رنگ نهایی پلو دارد.
آیا در طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی باید برنج را آبکش کنیم؟
در روش سنتی و متداول طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی، برنج ابتدا نیم‌پز شده (مثل مرحله آبکش کردن) و سپس با مایه استانبولی مخلوط می‌شود. اما در نهایت، برنج آبکش شده و مخلوط با مواد، به صورت دمی پخته می‌شود، نه اینکه کل پلو به صورت آبکش شده سرو شود. هدف از آبکش کردن اولیه، کنترل میزان پخت برنج و جلوگیری از خمیر شدن آن است.
چه ادویه‌هایی برای خوش‌طعم شدن استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی پیشنهاد می‌شود؟
ادویه‌های پایه برای طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی شامل نمک، فلفل سیاه و زردچوبه هستند. برای عطر و طعم بهتر و مجلسی‌تر شدن، می‌توانید کمی پودر دارچین (نوک قاشق چای‌خوری) و آویشن نیز به مایه اضافه کنید. زعفران دم‌کرده در مرحله دم کشیدن نیز عطر و رنگ بی‌نظیری به پلو می‌دهد.
بهترین ته دیگ برای طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی چیست؟
برای یک ته دیگ خوشمزه در طرز تهیه استانبولی پلو با گوشت و سیب زمینی، گزینه‌های مختلفی دارید: سیب‌زمینی ورقه‌ای (نازک برش خورده)، نان لواش یا حتی کنجد که با کمی روغن ته قابلمه چیده می‌شوند، همگی ته دیگ‌های عالی ایجاد می‌کنند. حرارت اولیه را کمی بیشتر کنید تا ته دیگ طلایی و برشته شود، سپس حرارت را ملایم کنید.
